آموزش عکاسی, آموزش نورپردازی, اموزش عکاسی پرتره, اموزشگاه عکاسی صنعتی

کاربرد لنز در دوربین

اهمیت لنز به این دلیل است که پس از انجام مراحل مکانیکی اجزای داخل دوربین در پروسه ثبت عکس، این لنز است که تصویر را می سازد. لنزها از چندین عدسی تشکیل شده اند که پرتوهای نوری از این عدسی ها عبور کرده و به حسگر دوربین می رسند و عکس را تشکیل می دهند. برای شناخت انواع لنز ابتدا باید به درک درستی از فاصله کانونی برسیم. به فاصله میان مرکز نوری( Optical center) و حسگر دوربین (Image sensor) زمانی که لنز بر روی دورترین فاصله دید متمرکز است فاصله کانونی می گویند. هرچه مقدار فاصله کانونی کوتاه تر باشد میدان دید گسترده تر و زوم بر روی سوِژه کمتر می شود و هر اندازه این پارامتر بلندتر باشد میدان دید کوچکتر و زوم بر روی سوژه نیز بیشتر می شود. 

فاصله های کانونی کوتاه‌تر، میدان دید عریض تری فراهم خواهند کرد ولی توانایی زوم را کاهش می دهند و برعکس، فاصله های کانونی بلند تر میدان دید کوتاه تری به شما می دهند اما با زوم خیلی بیشتر.

در تصویر بالا فاصله های کانونی مختلف را مشاهده می کنید.

انواع لنز

لنزها به دو دسته عمده تقسیم می شوند. لنزهای زوم و لنزهای فیکس(prime). لنزهای زوم دارای عدسی های متفاوت و فاصله کانونی متغیر هستندو در لنزهای فیکس تعداد عدسی ها کمتر و فاصله کانونی کوتاه و ثابت است و به همین دلیل عکس ها با کیفت بهتری ثبت می شوند. رنج لنزهای فیکس از 15 م م شروع میشه و در کانن تا 1200 م م  ادامه دارد. لنزهای فیکس برای عکاسی پرتره بسیار مناسب هستند.

1. لنز نرمال یا استاندارد

لنزی است که فاصله کانونیش تقریباً با قطر کادر تصویری که عکسبرداری می کند برابر است. فاصله کانونی لنز نرمال دوربین های با قطع مختلف نیز متفاوت است. زاویه دید چشم انسان ۱۳۰ درجه است که ازاین بین ۴۵ درجه افقی و ۲۶ درجه عمودی را تشخیص می هد زاویه دید لنزهای نرمال نیز ۴۶ درجه است تأثیرات بصری لنز نرمال شباهت زیادی به خواص چشم انسان دارد. چون در یک لنز نرمال تعداد عدسی کرسی به کار رفته نور کمتری را جذب می کنند. فاصله کانونی لنز استاندارد ثابت بوده و  با اعداد 50، 85 و یا 100 به ثبت رسیده است و تصویری که لنز نرمال ثبت می کند تقریبا همان چیزی است که چشم انسان می بیند.

2. لنز واید انگل

فاصله کانونی این نوع لنز نرمال است با کاهش فاصله کانونی بر وسعت زاویه دید لنز افزوده می شود و با افزایش زاویه دید درشت نمایی اجزای صحنه کوچکتر می شود فاصله کانونی لنزهای واید بین 10 تا 42 میلیمتر می باشد. از اینرو دوربین هایی که لنزهایی با زاویه عریض دارند در ثبت تصاویر از مناظر و عکس های دسته جمعی بسیار مناسب هستند.

3. لنز تله فوتو

لنزهایی که فاصله کانونی آنها بیشتر از لنزهای نرمال است با افزایش فاصله کانونی جثه لنز بزرگتر شده از زاویه دید کاسته می شود . این نوع لنز، نسبت به لنز نرمال فضای محدودتری از صحنه را عکسبرداری می کند در نتیجه درشت نماییی تصویر افزایش می یابد. که دراین زمینه برای دوربین های ۱۳۵ می توان به لنزهای ۷۰،۱۰۰،۱۳۵،۲۰۰ و غیره اشاره کرد . رایج ترین کاربرد لنزهای تله برای عکسبرداری از فواصل دور است.

پلانهای تصویر را در هم می فشارند و ازدحام و تراکم را در تصویر به وجود می آورند.

این لنزها  برای گرفتن عکس از سوژه هایی که در فواصل دور هستند مانند عکاسی از حیات وحش، پرتره (چهره و رخ) ، ورزشی و مستندسازی گزینه مناسبی به شمار می آیند.

4. لنز زوم

 فاصله کانونی لنزهای زوم از 24 تا 300 میلی متر متغیر می باشند و این تغییر اندازه موجب متنوع شدن زوایای دید لنز از نوع زاویه عریض تا تله فوتو و کاربردی شدن آن ها در عکاسی شده است. مثلاً لنز زوم ۱۰۵ – ۳۵ می تواند نقش لنز واید ۳۵ م.م. نرمال ۵۰ م.م. و تله ۱۰۵ م.م. و حد فاصل این فاصله های کانونی را به عهده گیرد. بیشتر در عکاسی مستند و خبری کاربرد دارد. لنزهای زوم به شکل تک حلقه ای و دو حلقه ای ساخته می شوند. تغییر زوایه دید، پرسپکتیو و دیگر جنبه ها در لنزهای زوم مشابه لنزها دیگر است.

5. لنزهای ماکرو

لنزهایی که برای عکسبرداری نمای درشت و از فاصله نزدیک به کار برده می شوند «ماکرو» و این شیوه عکاسی را ماکروگرافی می نامند. با این لنزها امکان عکسبرداری از اشیای ریز و کپی برداری از روی نسخه های مختلف فراهم می شود. لنزهای ماکرو بیشتر برای دوربین های قطع کوچ و بزرگ ساخته می شود و معمولاً با لوله های افزاینده فاصله کانونی همراه هستند. چون هنگام کار با لنزهای ماکرو فاصله شی دو دوربین بسیار کم است، عمق میدان وضوح تصویر به شدت کاهش می یابد پس باید از دیافراگمهای بسته سود جست اما این کار مقدار نور کاهش می یابد و باید از سرعت کم شاتر بهره گرفت. اغلب لنزهای زوم، مجهز به ماکرو هستند فاصله کانونی لنزهای ماکرو عموماً ۵۰ و ۱۰۰ م.م. است.

در برخي كاربردهاي لنزها، فاصله كانوني اهميت چنداني ندارد، بلكه ميزان نزديكي فاصله لنز تا موضوع اهميت دارد. اگر به طور مثال بخواهيد از يك حشره مثل: شب‌پره طوري عكس بگيريد كه تصوير، تمام كادر را پركند، براي دستيابي به جزئي ترین بخش موضوع، بايد توانست از كمترين فاصله ممكن به موضوع نزدیک شد، فوکوس و سپس عكاسي كرد   .

6. لنز چشم ماهی

  لنز چشم ماهی به انگلیسی :(Fisheye lens) لنزهایی هستند که حداکثر زاویهٔ دید را به بیننده می‌دهند. معمولا فاصله کانونی آنها بین ۶ تا ۱۶ میلیمتر است. دلیل نام گذاری این لنزها، شباهت آنها به چشم ماهی و محدب بودن عدسی بیرونی لنز می‌باشد هرچه محدب بودن این عدسی بیشتر باشد زاویهٔ دید، بازتر و انحنای خطوط بیشتر خواهد بود. عکس حاصل از این لنزها به شکل دایره‌وار می‌باشد که از این لنز برای ایجاد جلوه‌های ویژه تصویری استفاده می‌گردد. نمونه چشمی درب منازل مثلا لنز 60 م م در فاصله 7 سانتیمتری از دهانه بیشترین بزرگنمایی و لنز 100 م م در 12 ...و لنز 180 در 22 سانتی چنین بزرگنمایی ایجاد میکند.... طبیعی است که با یک لنز 60 م م نمیشه بزرگنمایی 1 به 1 از یک پروانه داشت...چون پروانه...... اما با لنز 180 این کار امکانپذیر است...

تأثیر انواع لنز بر تصویر خروجی

1. زاویه دید: 

تصاویر خروجی از لنز نرمال با آنچه چشم انسان می بیند تناسب و همخوانی بیشتری دارد. این در حالی است که در لنزهای واید، ریزتر و در تصاویر مربوط به لنزهای تله درشت تر می باشد.

2. عمق میدان: 

اگر با یک دیافراگم ثابت از یک صحنه واحد و با لنزهای نرمال و واید و تله عکسبرداری کنیم، عمق میدان در تصویر لنز واید بیشتر از لنز نرمال است و عمق میدان لنز تله کمتر از لنز نرمال خواهد شد.

3. تأثیر بر کادر عکس:

اگر با سه لنز نرمال، واید و تله از یک سوژه به نحوی عکسبرداری شود که درشتنمایی و کادر موضوع در هر سه تصویر یکسان باشد، با مقایسه تصاویر به دست آمده خواهید دید که فضای زمینه تصویر لنز واید، نسبت به فضای زمینه لنز نرمال وسیعتر است و در تصویر لنز تله فضای زمینه کمتری نسبیت به لنز نرمال خواهیم داشت.  

4. تأثیر بر پرسپکتیو:

لنزهای واید، اعوجاج و در هم ریختگی بیشتری به وجود آورده، فضای پس زمینه را از پلانهای اول تصویر دورتر می کنند لنزهای واید در پرسپکتیو صحنه اغراق می کنند یعنی اشیاء عناصر نزدیک را دشت تر و اجزای دورتر را ریزتر از حد معمول نشان می دهند. پرسپکتیو در تصویر لنز واید اغراق آمیز است. اما در تصویر لنز نرمال ،‌طبیعی به نظر می رسد و در تصویر لنز تله، پرسپکتیو تخت تر است.

باید توجه داشته باشید هنگامی که از لنزتله استفاده می کنید ، سعی کنید دوربین را ثابت نگه دارید.

از لنزهای زوم برای زمانی که فضا محدود است و نمی توانید به اندازه کافی عقب بروید تا به کادر مناسب برسید و یا می خواهید در عکس خود عمق و حالت سه بعدی را با اغراق نمایش دهید، استفاده نمایید.

وقتي كه از يك لنز زوم استفاده مي كنيد بايد سرعت شاتر خود را بالا ببريد اين عمل باعث محدود شدن نور ورودي به سنسور هاي دوربين مي شود ولي در عوض اثر لرزش در عكس كمتر مي شود و مي توانيد بدون احتياج به سه پايه عكس بگيريد.

در مقاله های بعد تلاش خواهیم کرد به طور تخصصی تر به لنزها و کاربرد هر یک از آنها بپردازیم.